HƯỚNG DẪN CHI TIẾT THỦ TỤC XUẤT KHẨU TIÊU & CÁC RỦI RO CẦN LƯU Ý

1. Giới thiệu về xuất khẩu tiêu

Việt Nam là nước xuất khẩu tiêu lớn nhất thế giới, với thị trường chính gồm Mỹ, EU, Trung Quốc, Ấn Độ, UAE, Nhật Bản. Tuy nhiên, để xuất khẩu tiêu thành công, doanh nghiệp không chỉ cần nắm vững quy trình thủ tục hải quan, mà còn phải lường trước các rủi ro đặc thù của ngành.

2. Quy trình xuất khẩu tiêu chi tiết

2.1. Xác định thị trường xuất khẩu và yêu cầu nhập khẩu

Mỗi thị trường có tiêu chuẩn riêng đối với tiêu nhập khẩu:

• Mỹ, EU: Kiểm soát chặt chẽ dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, aflatoxin, salmonella.
• Trung Quốc: Yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu phải đăng ký mã số với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC).
• Ấn Độ, UAE: Quan tâm đến độ ẩm, hàm lượng tinh dầu, phương pháp chế biến.

Doanh nghiệp cần kiểm tra các hiệp định thương mại như EVFTA, CPTPP, RCEP để tận dụng ưu đãi thuế nhập khẩu.

2.2. Kiểm tra chất lượng và phân loại tiêu xuất khẩu

Các loại tiêu xuất khẩu phổ biến:

• Tiêu đen: FAQ, 500g/l, 550g/l…
• Tiêu trắng: FAQ, 630g/l…
• Tiêu nghiền: Xay nhuyễn theo yêu cầu khách hàng.

Tiêu chuẩn chất lượng quan trọng:

• Độ ẩm: ≤12.5%
• Hàm lượng piperine: ≥3%
• Dư lượng thuốc BVTV, aflatoxin: Đáp ứng tiêu chuẩn thị trường nhập khẩu

Doanh nghiệp có thể gửi mẫu kiểm định tại SGS, Vinacontrol, Eurofins để đảm bảo chất lượng đạt chuẩn xuất khẩu.

2.3. Đóng gói và bảo quản tiêu xuất khẩu

• Bao bì: Bao PP lót PE (25kg, 50kg), thùng carton, túi hút chân không.
• Ghi nhãn: Đầy đủ thông tin tên sản phẩm, trọng lượng, xuất xứ, ngày sản xuất, hạn sử dụng, số lô.
• Điều kiện bảo quản: Khô ráo, tránh ánh nắng, nhiệt độ 15 - 25°C.

3. Bộ chứng từ xuất khẩu tiêu

1. Hợp đồng mua bán (Sales Contract)
2. Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice)
3. Phiếu đóng gói (Packing List)
4. Tờ khai hải quan (Customs Declaration)
5. Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate)
6. Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O – Certificate of Origin)
   • Form EUR.1 (xuất khẩu sang EU, hưởng ưu đãi EVFTA).
   • Form E (xuất khẩu sang Trung Quốc, ASEAN, hưởng ưu đãi ACFTA).
   • Form D (xuất khẩu sang ASEAN).
7. Giấy chứng nhận kiểm định chất lượng (Quality Certificate)
8. Vận đơn (Bill of Lading – B/L)
9. Bảo hiểm hàng hóa (Cargo Insurance) (nếu có)

4. Rủi ro thường gặp khi xuất khẩu tiêu

Dù thị trường tiêu xuất khẩu rộng lớn, doanh nghiệp vẫn đối mặt với nhiều rủi ro. Dưới đây là các rủi ro đặc trưng và cách phòng tránh.

4.1. Rủi ro về chất lượng tiêu

• Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt mức cho phép
  • Thị trường EU, Mỹ kiểm soát chặt chẽ về dư lượng thuốc BVTV, nếu không đạt chuẩn có thể bị từ chối nhập khẩu.
  • Cách phòng tránh: Kiểm định chất lượng trước khi xuất khẩu, sử dụng nguồn tiêu từ vùng trồng đạt tiêu chuẩn GAP.
• Aflatoxin, salmonella vượt ngưỡng
  • Tiêu bị nhiễm nấm mốc, nhiễm khuẩn trong quá trình bảo quản.
  • Cách phòng tránh: Đảm bảo tiêu được sấy khô đạt chuẩn, kiểm định tại phòng thí nghiệm trước khi xuất khẩu.

4.2. Rủi ro khi làm thủ tục hải quan

• Không đăng ký mã số xuất khẩu với Trung Quốc (GACC)
  • Trung Quốc yêu cầu các doanh nghiệp phải có mã số GACC mới được nhập khẩu.
  • Cách phòng tránh: Doanh nghiệp cần đăng ký trước với cơ quan quản lý để tránh bị từ chối khi hàng đến cảng.
• Chứng từ xuất khẩu sai sót, thiếu giấy tờ
  • Lỗi khai báo C/O, thiếu giấy kiểm dịch thực vật có thể khiến lô hàng bị trì hoãn.
  • Cách phòng tránh: Kiểm tra kỹ bộ chứng từ trước khi nộp, làm việc với đơn vị logistics chuyên nghiệp.

4.3. Rủi ro trong vận chuyển và giao hàng

• Mất hàng, hư hỏng trong quá trình vận chuyển
  • Tiêu là sản phẩm có giá trị cao, nếu không bảo quản tốt có thể bị giảm chất lượng khi đến tay người mua.
  • Cách phòng tránh: Đóng gói cẩn thận, mua bảo hiểm hàng hóa để giảm rủi ro.
• Giao hàng trễ do thủ tục thông quan kéo dài
  • Một số thị trường (EU, Mỹ) kiểm tra gắt gao, khiến hàng bị giữ lại lâu hơn.
  • Cách phòng tránh: Đặt lịch vận chuyển hợp lý, dự phòng thời gian thông quan.

4.4. Rủi ro về thanh toán quốc tế

• Khách hàng chậm thanh toán, không trả tiền hàng
  • Nếu không có hợp đồng chặt chẽ, doanh nghiệp có thể bị mất tiền khi khách hàng từ chối nhận hàng.
  • Cách phòng tránh: Chọn phương thức thanh toán an toàn như L/C (Letter of Credit) thay vì T/T (chuyển khoản).

5. Kết luận

Xuất khẩu tiêu là lĩnh vực có tiềm năng lớn nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Để thành công, doanh nghiệp cần:

✅ Nắm rõ quy trình xuất khẩu và yêu cầu thị trường
✅ Kiểm soát chất lượng chặt chẽ, tránh dư lượng thuốc BVTV, aflatoxin
✅ Chuẩn bị chứng từ đầy đủ, tránh sai sót hải quan
✅ Bảo hiểm hàng hóa để giảm rủi ro mất hàng, hư hỏng
✅ Lựa chọn phương thức thanh toán an toàn để tránh bị lừa đảo